İş dünyasındaki pek çok alanda olduğu gibi satınalma için de satranç örneği sıklıkla kullanılıyor. Satrancın bu kadar ilgi çeken bir oyun olması çok farklı özellikte taşın farklı şekillerde kullanılarak inanılmaz çeşitlilikte varyasyonlar oluşturulabilmesi.
Peki biz satınalma alanında buna benzer bir çeşitlilik gözlemleyebiliyor muyuz? Satranç oyununda yer alan taşlara benzetme yaparak farklı satınalmacı yaklaşımlarını analiz etmek istedik.
Siz Hangi satranç taşısınız?
Piyon Satınalmacı – Katip
Hareket alanı ve yetkileri kısıtlıdır. Kazanmaktan çok diğer taşları (departmanları) korumak ve sorunları engelleme görevi vardır. Normal şartlarda düz giderken, yerken (tepesini attırırlarsa) çapraz gider. Tek başına fazla bir etkisi olmaz. Değeri diğerlerine göre daha düşük görüldüğünden sorun yaşandığında kolaylıkla ve sıklıkla feda edilir. Ancak pek çok zaman oyunun sonunda işi bitirmek ona kalır. Bunun için diğer piyonlarla bir arada durması önemlidir. Son çizgiye kadar ilerleyip kendisini geliştirirse diğer taşlardan birine dönüşebilir.
Kale Satınalmacı – Kurumsal
Sağlam ve güvenli bir yapısı vardır. Düz hatları (süreç ve politikaları) takip ederek sonuca ulaşmaya çalışır. Tüm diğer taşlar (departmanlar) açısından güvenli bir liman olarak görülür. Kazanımları elle tutulur, gözle görülür. Düz çizgilere fazla bağlı kaldığından öngörülebilir ve hantaldır. Önündeki engelleri aşmakta çevik değildir. Bu yüzden hızlı çözüm gereken ve karmaşık durumlarda yetersiz ve etkisiz kalabilir. Olumlu ya da olumsuz sürprizlere açık değildir. Sarsılmaz ve güçlü yapısı sayesinde sağlam basmayı seven kurumların vazgeçilmezidir ve şaha en yakın şekilde konumlanır.
Fil Satınalmacı – Uzman
Satranç tahtasının sadece belli renkte bir bölümünü (kendi kategorisini) kapsadığı için çok yönlü değildir. Bu nedenle zayıf görülse de bu eksikliğini hakim olduğu renkteki ustalığıyla kapatır. Kaleden farklı ama benzer bir şekilde çapraz hatlara (stratejik prosedürlere) çok bağlıdır. Piyonlarla iş birliği ve çeviklik özelliği benzersiz sonuçlar verebilir, bunun için tahta yerleşimi (görev ve sorumluluk dağılımı) doğru yapılmalıdır. Birkaçı bir araya geldiğinde tahtanın önemli bir bölümüne hakimiyet sağlamak ve oldukça zengin sonuçlar elde etmek mümkündür.
At Satınalmacı – Mucit
Herhangi bir bölgeye ya da hatta kendi başına tam hakimiyet sağlayamaz, ancak kestirilemez hareket tarzı ve engellerin üzerinden atlama özelliği sayesinde kimsenin elde edemeyeceği sonuçlara ulaşabilir. Diğer tüm oyunculardan farklı hareket edebilmesi süreçler yerine çizgi dışı bir yaratıcılığı ön plana çıkarır. Zor zamanlarda kurumların ihtiyaç duydukları kazanımları beklenmedik bir şekilde sağlayabilir, ancak tek başına kaldığında etkisini kaybeder ve bu kazanımlar saman alevi gibi uçup gidebilir. Diğer tüm taşlar kitlendiğinde ve ne yapılacağını bilemediğinde ortaya çıkarak yaratıcı çözümlerle günü kurtarır.
Vezir Satınalmacı – Joker
Çok yönlüdür. Hem düz hatlar (süreçler) hem de çapraz hatlar (kategori stratejileri) üzerinde hareket kabiliyeti vardır. Bu çok yönlülüğü kurum içinde kendisini vazgeçilmez yapar, ancak tahtada önemli bir hedef haline de getirir. Hangi tarafta olduklarına göre diğer tüm taşlar ya bir şekilde onu bertaraf etmeye çalışırlar, ya da onun için kendilerini feda ederler. Bu yüzden diğer taşların kendi tarafında olmasını sağlamalıdır. Hata yapması durumunda kayıplar çok büyük olacağından, sürekli ortada dolaşmaması, gerektiğinde ve önemli anlarda devreye girmesi durumunda daha etkili olur. Sürekli pasif kalması durumunda ise kimsede bulunamayan yetkinlikleri boşa harcanmış olacaktır.
Şah Satınalmacı – Lider
Başarılı olması için diğer tüm taşların uyum içerisinde çalışması şarttır. Ne olursa olsun, oyun bitene kadar işin içindedir ama çok gerekmedikçe ortalıkta kan gövdeyi götürse bile geri planda kalmayı tercih eder. Sadece ona çok ihtiyaç duyulduğunda oyuna katılır ve diğer taşlara destek verir. Kısa ama öz hamlelerle sonuca ulaşır. En önemli özelliği diğer tüm taşlarla uyum içerisinde olması ve onların yetkinliklerini hedefe yönelik kullanabilmesidir.
Bu taşlardan hangisi daha değerli?
Her satranç taşının kendine has özellikleri olduğu gibi satınalmacıların da yaptıkları işe göre farklı yetkinlikleri olması gerekiyor. Süreç, ihale, sözleşme, finansal analizler, strateji, müzakere, ilişki yönetimi satınalmanın olmazsa olmazları. Bunların hepsinde iyi olan bir çalışan bulmak oldukça zor, ama gerekmiyor da zaten. Önemli olan satınalma ekibi içerisinde bu yetkinliklerin her birini barındırabilmek. Tahta üzerinde ne kadar çeşitli taşımız olursa elde edeceğimiz sonuçlar da o kadar zengin olur.
