Uzun bir süre kur riskini kenara bırakmış bir ülke olarak devam etmekte iken, son 3 – 4 yıldır yeniden bu sıkıntıları yaşamaya başladık. Dünya genelinde yaşanmakta olan ekonomik durgunluk yanında iç ve dış politik etkenler nedeniyle özellikle son iki aydır gözümüz yine günlük olarak kur verilerinde.
Kurların hangi verilere göre oynadığını söylemek zor, genel olarak veriler belli bir yönü işaret etse de, bir gecede verilen ya da verilmeyen kararlar nedeniyle dalgalanmanın boyutu çok yüksek olabiliyor ve kur verileri öngörülemez seviyelerde seyredebiliyor. Türk Lirası üzerinde devalüasyon baskısının bir süre daha süreceği öngörülse de, verilecek bir faiz kararı her şeyin çok başka seviyelerde gerçekleşmesine neden olabilir.
Satınalma profesyonellerinin konuyla ilgisi elbette diğer birçok bölümden daha fazla. Özellikle yurt dışı kaynaklı alımlarda ve emtialarda olağan fiyat dalgalanmaları yanında kur oynamaları bütçelenen maliyetlere inanılmaz yükler bindirebiliyor. Üstelik, kurun bir yukarı, bir aşağı oynaması doğru alım zamanını konusunda da sıkıntılar yaratabiliyor.
Global ekonomideki öngörülememe ve politik faktörlerin bir süre daha bu şekilde devam edeceği ve Türk Lirası üzerindeki volatilitenin özellikle satınalma profesyonellerinin başını ağrıtmaya devam edeceğini düşünüyoruz. Ancak oluşan risklerin yönetilmesi ve azaltılması için satınalmacıların alabilecekleri birtakım önlemleri de belirtelim.
1. Yerel Tedarikçiler
Mümkün olduğunca yerel tedarikçilerden alım yapın. Mevcut durumda seçtiğiniz tedarikçi ucuz maliyetli bir ülkeden olsa da, kur riski her an fiyatların TL bazında zıplamasına neden olabilir. Evet, yerel tedarikçinizin de maliyetlerinin önemli bir bölümü yabancı para birimlerine bağlı olabilir, ancak mal ya da hizmet değerinin içerisinde riske attığınız bölüm her halükarda yabancı tedarikçinize göre sınırlı olacaktır. Bunu yaparken elbette anlaşmalarınızı mümkün olduğu kadar TL üzerinden yapın. Eğer bunu başaramıyorsanız, kırılıma göre fiyatın en azından bir kısmının TL üzerinden olmasında ısrar edin, sonuçta tedarikçiniz enerji ve işçilik gibi bazı maliyet kalemlerini TL üzerinden alıyor.
2. Piyasa Bilgisi
Yabancı para birimleri üzerinde oluşan ve oluşacak arz/talep dengelerini anlamaya çalışın. Yurt içi ve yurt dışında ekonomik gelişmelerin satınalma fiyatınız üzerinde ne yönde hareket oluşturabileceğini bilin. Bunu yapabilirseniz, kurun ne yöne gidebileceğini, alınan bazı kararlar ya da diğer ekonomik verilerde oluşan hareketlenmelerde nasıl bir yön izleyeceğini az da olsa önceden anlayabilirsiniz. Bu tip öngörüler alım zamanının belirlenmesi açısından çok önem taşıyor. Elbette spekülatif davranmanızı ve hemen artar ya da azalır kararına vararak harekete geçmenizi önermiyoruz, ancak kararlarınızı gözden geçirerek daha sağlıklı vermenizi sağlayacaktır.
3. Hassasiyet Analizi
Hassasiyet analizi yapın. Kurda her bir birim oynamada aldığınız mal ya da hizmetin toplam maliyetinin üzerine ne kadar risk bindiğini anlayın. Hassasiyet analizini aldığınız ve sattığınız tüm mal ve hizmetler için yaptığınızda kurdaki oynamaların şirketinize toplamda bindirdiği net yükü görebileceksiniz. Bunu yapmanız bölümünüzün yaptığı işe ne kadar hakim olduğunu gösterecek ve yaşanabilecek olası sorunlarda bölümünüzle ilgili şüpheleri ve soru işaretlerini ortadan kaldıracak, size ve ekibinize güven duyulmasını ve hareket serbestliği sağlayacaktır.
4. Yalnız Çalışmayın
Finans – hazine bölümünüzle çok yakın çalışın. Şüphesiz finans bölümününüz kurlar konusunda piyasalara sizden çok daha hakim. Sadece kurlar değil, emtia konularında da size eşsiz bilgiler sağlayabiliyorlar, çünkü bankalar ve finansal kuruluşlarla size göre daha yakın çalışıyorlar. Ancak alım zamanları, sipariş büyüklükleri, teslim süresi gibi kurla ilgili olmayan değişkenlere sadece siz hakimsiniz. Bu nedenle hazine bölümünüzle ekip halinde ve yakın çalışıp tüm değişkenleri bir arada değerlendirebilmeli ve toplam risk/fırsat analizlerini yapmanız gerekecek. Bunu yaparken finans bölümündeki arkadaşlarınızın hızlı arama listesinde başlarda olmasını sağlayın.
Satınalma bölümü şu anda yukarı ya da aşağıya doğru kur riskiyle her zamankinden daha fazla yüz yüze geliyor. Sadece iç piyasayla çalışıyor bile olsanız, kur dalgalanmasının fiyatlarınız üzerindeki etkisi inanılmaz olabilir. Bu yüzden risk yönetimi listenizin en başında olması sizin yararınıza olur.